Historia pixka bat, zer da Cesta Punta?
Pilota jokoak zaharrenetariko kirolen parte dira. Greziarrek, erromatarrek, aztekek, inkek eta maiek praktikatzen zituzten. Frantzian, itxoin behar da 16. Mendea lehen pilota joko ofiziala ikusteko: esku pilota. Kanpoan jolasten zen edo barnean “tripos” delakoetan. Garaian, eskularroekin jolasten zen, palarekin eta raketekin. Euskal pilota direktuki kirola hoietatik dator. Frantzia hego-mendebaldea jolasten da, Euskal Herrian batez ere eta Gaskoiniako hegoaldean ere bai.
Euskal pilota historian sartzen da 18.mendearen erdian, garaian, batez ere 2 espezialitate jolasten ziren: laxoa, rebot-aren arbasoa, eta pasaka, oraindik jolasten dena.
19. mendean, kautxuaren aurkikuntzak errebote pilotak fabrikatzeko aukera eman zuen. Orain paret baten kontra jokatzen da eta larruzko eskularrua txistera ordezkatzen da (zumezko eskularru arinagoa eta maneiagarriagoa).
1921etik aurrera kirol honen araudia agertu zen eta Frantziako Euskal Pilota Federazioa sortu zen.
Euskal Pilotak gaur egun 15 espezialitate ditu esku hutsetik Zesta Puntaraino , pala eta chistera barne . Hiru espezialitate hauek jolas-eremu ezberdinetan lantzen dira: Plaza Libre , Trinketea eta Ezker pareta edo zehatzago Jai Alaia .
1975az geroztik, lehiaketa emakumeek parte hartu dute.
Hiztegi apur bat
Pilotaleku batean, jolas-eremuak kantxa deitzen dira, eta 80 metroko luzera izan dezaketen marra zuriz mugatzen dira. Zelaiaren amaieran, aitzineko pareta Frontoia deitzen zaio normalean. Jolasteko, Plaza librea , Trinketea eta Ezker Pareta izendatzen ditugun hormak erabiltzen ditugu.
Plaza libreak horma batek, edo bik (bat mutur bakoitzean) osatutako eremu ezkutua da, eta bertan honako espezialitate hauek jokatzen dira: Esku pilota , erebotea, joko-garbi, grand chistera, pala handia, Larruzko paleta, Espainiako gomazko paleta . Frontoiak 10 metroko zabalera eta 6 - 10 metro arteko altuera du gutxi gorabehera.
Trinketea eremu estali bat da eta bertan espezialitate hauek jokatzen dira: esku hutsa, pasaka, larruzko paleta, Espainiako gomazko paleta, Argentinako gomazko paleta, xare.
Ezker Pareta estalita dago eta hiru horma ditu: bata aurrealdean, bestea atzealdean eta, izenak dioen bezala, horma bat ezkerraldean.
Euskal pilota eta Argentina
1884an, pilotaren eta Argentinaren arteko harremanak finkatu ziren Buenos Airesera Chiquito de Eibar iritsi zenean, hark zumezko chistera sartu eta profesionaltasuna ezarri zuen.
Argentina ez da kasualitatea, euskaldun asko Hego Amerikan bizitzera etorri baitziren, bereziki Buenos Aires inguruko Pampara.
1929ko maiatzaren 19an sinatu zen Buenos Airesen Euskal Pilotaren Nazioarteko Federazioaren sorrera akta.
Melchior Curutchague jokalariak, jatorriz Argentinara emigratu zuen Euskal Herrikoak, 1888an saski kurbatu batez luzatutako larruzko eskularru bat sortu zuen. Eskularru kurbatu honek, txisteraren bilakaera bat, puntatik itzuli aurretik baloia jasotzeko diseinatutako saski bat du.
Eskularru honek Zesta (saskia) Punta (puntua) edo txistera handia ematen du izena. Azkar onartu zen jokalariak baloia abiadura gehiagorekin itzultzeko aukera ematen ziela konturatu zirenean.
Zesta Punta nonahi zabaltzen ari da eta, dudarik gabe, gaur egun euskal pilota osatzen duten 15 espezialitateetatik ezagunena eta praktikatuena da.
